Właściwości fizyczne i chemiczne – które to?

Właściwości wszystkich substancji możemy podzielić na dwie grupy: właściwości fizyczne i chemiczne.

Właściwości fizyczne

Określasz je w oparciu o zjawiska fizyczne – czyli procesy.

  • rozpuszczalność (rozpuszczanie to zjawisko fizyczne)
  • temperatura topnienia i wrzenia
  • barwa
  • higroskopijność (zdolność do pochłaniania wody)
  • skręcalność światła spolaryzowanego (optycznie czynne związki organiczne)
  • zapach
  • stan skupienia
  • postać (kryształy, włókna, grudki, bezpostaciowe)
  • gęstość
  • przewodnictwo elektryczne
  • zachowanie w polu magnetycznym
  • twardość
  • kruchość
  • ciągliwość
  • kowalność
  • przewodnictwo ciepła (czy jest to izolator ciepła czy może dobry przewodnik)
  • lepkość
  • powierzchnia: połysk, matowa, chropowata, porowata

Właściwości chemiczne

Te oparte są o zachodzenie reakcji chemicznych.

  • palność
  • toksyczność
  • smak (odczuwanie smaku polega na zajściu rekacji chemicznej – substancja bezpośrednio styka się z naszymi receptorami i powoduje reakcję organizmu)
  • reaktywność
  • reakcje z kwasami lub zasadami
  • działanie utleniające lub redukujące
  • rozkład na prostsze substancje
  • korozja

Przy uczeniu się właściwości pierwiastków i związków chemicznych do matury zwróć szczególną uwagę na:

1. dla metali

  • gęstość (czy metal jest lżejszy od wody, czy bardzo ciężki),
  • wyjątki: złoto i miedź wyróżniają się barwą, rtęć – stanem skupienia
  • toksyczność
  • kowalność (które metale są bardzo plastyczne a które nie)
  • działanie utleniające i redukujące (zajrzyj do szeregu elektrochemicznego pierwiastków i zobacz które znajdują się przed a które za wodorem), reakcje z kwasami utleniającymi i nieutleniającymi
  • aktywność (również szereg elektrochemiczny) – reakcja z kwasami, inne charakterystyczne reakcje, amfoteryczność
  • przewodnictwo
  • zastosowanie (np: glin – folia aluminiowa, tytan – promy i bazy kosmiczne, miedź – przewody elektryczne, wolfram – żarówki, platyna – katalizator w reakcjach przyłączania wodoru do związków organicznych, elektrody w ogniwie wodorowym)

2. dla niemetali:

  • barwa
  • stan skupienia
  • rozpuszczalność
  • aktywność
  • charakterystyczne reakcje
  • zapach
  • toksyczność
  • odmiany alotropowe (jeśli są)
  • zastosowanie (np: ozon – dezynfekcja wody w basenach, chlor – dezynfekcja wody, fluor – wzmacnianie szkliwa, siarka – unieszkodliwienie rozlanej rtęci, węgiel – opał, ołówki itp)

3. dla związków chemicznych

  • barwa i zapach (czasem także smak)
  • stan skupienia
  • postać (proszek, grudki, kryształy)
  • rozpuszczalność w wodzie i w rozpuszczalnikach niepolarnych
  • reakcje z kwasami, zasadami,
  • reakcje charakterystyczne
  • toksyczność
  • właściwości utleniające lub redukujące (np: KMnO4 – silny utleniacz, K2SO3 – dobry reduktor)
  • kwasy i zasady (moc), tlenki (kwasowe, zasadowe, amfoteryczne, obojętne), sole (hydrolizujące, obojętne, kwaśne, zasadowe)
  • zastosowania (np: nadmanganian potasu – reakcje utleniania np w chemii organicznej, wodorotlenek magnezu – środek na nadkwaśność żołądka)

Jak widzisz niewiele się te kryteria od siebie różnią, ale myślę, że odrobinę będą Cię w stanie nakierować.

Jeśli chcesz się tego szybko nauczyć – łap do ręki zbiór zadań z chemii nieorganicznej (lub maturalny) i rób po kolei zadania z właściwości fizycznych i chemicznych. Jeśli najpierw spędzisz miesiąc nad książką, a potem kolejny na zadaniach – efekt będzie taki sam jak po jednym miesiącu rozwiązywania zadań.

Oczywiście, być może wygodnie Ci jest uczyć się w inny sposób – więc rób to tak, jak Ci najwygodniej 😉

Jednak gdy rozwiazujesz test a nie znasz odpowiedzi – łapiesz za książkę i uczysz się na miejscu, to taka „zastosowana” wiedza często na dłużej zapada w pamięć.