Właściwości wszystkich substancji możemy podzielić na dwie grupy: właściwości fizyczne i chemiczne.
Właściwości fizyczne
Określasz je w oparciu o zjawiska fizyczne – czyli procesy.
- rozpuszczalność (rozpuszczanie to zjawisko fizyczne)
- temperatura topnienia i wrzenia
- barwa
- higroskopijność (zdolność do pochłaniania wody)
- skręcalność światła spolaryzowanego (optycznie czynne związki organiczne)
- zapach
- stan skupienia
- postać (kryształy, włókna, grudki, bezpostaciowe)
- gęstość
- przewodnictwo elektryczne
- zachowanie w polu magnetycznym
- twardość
- kruchość
- ciągliwość
- kowalność
- przewodnictwo ciepła (czy jest to izolator ciepła czy może dobry przewodnik)
- lepkość
- powierzchnia: połysk, matowa, chropowata, porowata
Właściwości chemiczne
Te oparte są o zachodzenie reakcji chemicznych.
- palność
- toksyczność
- smak (odczuwanie smaku polega na zajściu rekacji chemicznej – substancja bezpośrednio styka się z naszymi receptorami i powoduje reakcję organizmu)
- reaktywność
- reakcje z kwasami lub zasadami
- działanie utleniające lub redukujące
- rozkład na prostsze substancje
- korozja
Przy uczeniu się właściwości pierwiastków i związków chemicznych do matury zwróć szczególną uwagę na:
1. dla metali
- gęstość (czy metal jest lżejszy od wody, czy bardzo ciężki),
- wyjątki: złoto i miedź wyróżniają się barwą, rtęć – stanem skupienia
- toksyczność
- kowalność (które metale są bardzo plastyczne a które nie)
- działanie utleniające i redukujące (zajrzyj do szeregu elektrochemicznego pierwiastków i zobacz które znajdują się przed a które za wodorem), reakcje z kwasami utleniającymi i nieutleniającymi
- aktywność (również szereg elektrochemiczny) – reakcja z kwasami, inne charakterystyczne reakcje, amfoteryczność
- przewodnictwo
- zastosowanie (np: glin – folia aluminiowa, tytan – promy i bazy kosmiczne, miedź – przewody elektryczne, wolfram – żarówki, platyna – katalizator w reakcjach przyłączania wodoru do związków organicznych, elektrody w ogniwie wodorowym)
2. dla niemetali:
- barwa
- stan skupienia
- rozpuszczalność
- aktywność
- charakterystyczne reakcje
- zapach
- toksyczność
- odmiany alotropowe (jeśli są)
- zastosowanie (np: ozon – dezynfekcja wody w basenach, chlor – dezynfekcja wody, fluor – wzmacnianie szkliwa, siarka – unieszkodliwienie rozlanej rtęci, węgiel – opał, ołówki itp)
3. dla związków chemicznych
- barwa i zapach (czasem także smak)
- stan skupienia
- postać (proszek, grudki, kryształy)
- rozpuszczalność w wodzie i w rozpuszczalnikach niepolarnych
- reakcje z kwasami, zasadami,
- reakcje charakterystyczne
- toksyczność
- właściwości utleniające lub redukujące (np: KMnO4 – silny utleniacz, K2SO3 – dobry reduktor)
- kwasy i zasady (moc), tlenki (kwasowe, zasadowe, amfoteryczne, obojętne), sole (hydrolizujące, obojętne, kwaśne, zasadowe)
- zastosowania (np: nadmanganian potasu – reakcje utleniania np w chemii organicznej, wodorotlenek magnezu – środek na nadkwaśność żołądka)
Jak widzisz niewiele się te kryteria od siebie różnią, ale myślę, że odrobinę będą Cię w stanie nakierować.
Jeśli chcesz się tego szybko nauczyć – łap do ręki zbiór zadań z chemii nieorganicznej (lub maturalny) i rób po kolei zadania z właściwości fizycznych i chemicznych. Jeśli najpierw spędzisz miesiąc nad książką, a potem kolejny na zadaniach – efekt będzie taki sam jak po jednym miesiącu rozwiązywania zadań.
Oczywiście, być może wygodnie Ci jest uczyć się w inny sposób – więc rób to tak, jak Ci najwygodniej 😉
Jednak gdy rozwiazujesz test a nie znasz odpowiedzi – łapiesz za książkę i uczysz się na miejscu, to taka „zastosowana” wiedza często na dłużej zapada w pamięć.