Reguła przekory Le Chatelier’a i Brauna określa zachowanie układu wytrąconego ze stanu równowagi.
Nazywa się regułą przekory, bo układ zawsze robi Ci na przekór. Jak mu zabierzesz jakiś składnik – to on tak będzie zmienał kierunek reakcji, że z powrotem w układzie ten składnik się pojawi.
Jeśli dorzucisz mu któregoś ze składników – będzie dążył do tego, żeby nadmiar przereagował.
Za każdym razem, kiedy zrobisz coś, co zakłóci równowagę – układ osiągnie nowy stan równowagi.
Czynki zakłócające, czyli co możesz zrobić, aby układowi poprzeszkadzać:
- zmienić stężenia reagentów (którego chcesz)
- zmienić temperaturę
- zmienić ciśnienie (lub objętość układu) w przypadku reagentów gazowych
Przykład:
reakcja: N2 (G) + 3H2 (G) ↔ 2NH3( G)
- jeśli dorzucisz trochę azotu, układ będzie chciał zrobić Ci na złość i przyspieszy reakcję tworzenia amoniaku (aby z układu usunąć nadmiar azotu, który wprowadzasz). Równowaga układu przesunie się w prawo (czyli w kierunku tworzenia produktów, bo układ będzie tworzyć więcej amoniaku).
- jeśli dorzucisz do układu amoniak – wtedy układ zrobi Ci na złość i przesunie równowagę w lewo, żeby się pozbyć tego, co mu wrzuciłe/aś
- jeśli usuniesz trochę (lub cały) wodoru – wtedy układ zrobi Ci na złość – i zacznie go znowu tworzyć – czyli przesunie równowagę reakcji w lewo.
UWAGA NA REAGENTY GAZOWE
Ponieważ wszystkie reagenty są gazowe sprawdzimy ile moli w sumie gazów jest po lewej a ile po prawej stronie: po lewej są w sumie 4 mole (1 od azotu i 3 od wodoru). Po prawej są tylko 2.
- A więc jeśli użyjemy 1 m3 gazów, to powstające produkty zajmą nam 2 razy mniej miejsca – czyli 0,5 m3. A to oznacza, że jeśli robimy to w zamkniętym naczyniu, to spadnie nam ciśnienie.
- Jeśli sam postanowisz zmniejszyć ciśnienie – to robisz w układzie dodaktowe miejsce – a on postanawia że przesunie równowagę w kierunku tworzenia 4 moli gazu z 2 moli (jest duzo miejsca i wszyscy się zmieszczą). Równowaga przesunie się w lewo.
- Jeśli jednak zwiększysz ciśnienie – cząsteczki substratów, których są aż 4 mole, poczują się jak sardynki w puszcze i będą chciały żeby było nieco luźniej. Mają na to sposób – z 4 moli substratów zrobią 2 mole produktów i jest okej, czyli równowaga przesunie się dla tej reakcji w prawo.
Jeśli będziemy mieli tyle samo moli gazów po jednej co po drugiej stronie – zmiany ciśnienia nie będą miały wpływu na równowagę reakcji.
Pamiętaj, że w reakcji egzotermicznej jednym z produktów jest ciepło. W takiej reakcji ogrzanie układu spowoduje, że będzie w układzie za duża ilość ciepła – układ je wchłonie przesuwając reakcję w lewo.
W rekacji endotermicznej ciepło znajduje się po stronie substratów. Dlatego ogrzewanie układu powoduje przesunięcie równowagi w prawo i zwiększenie wydajności otrzymywania produktów.
DODANIE KATALIZATORA NIE WPŁYWA NA ZMIANĘ POŁOŻENIA STANU RÓWNOWAGI.