Wiele mówi się o sile demokracji, mediacji i postawach obywatelskich. Znajomość praw i obowiązków, ale także sytuacji ekonomiczno-społecznej może u młodych ludzi wywołać refleksję, budzącą z kolei świadomość obywatelską. A świadomy i wykształcony obywatel to zdrowe społeczeństwo. Dlatego w dzisiejszym artykule pochylimy się nad tym, jak kształcić postawy obywatelskie już od najmłodszych lat.
Szkoła w służbie postawy obywatelskiej
W czasie edukacji wiele mówi się o patriotyzmie, społeczeństwie i świadomości praw obywatelskich. Już na etapie przedszkola możemy zauważyć, że dzieci poznają symbole narodowe czy zbiór cech składających się na wzór patrioty. Potem w szkole podstawowej dalej kontynuowana jest nauka obywatelskości, by w ósmej klasie uczniowie rozpoczęli naukę nowego przedmiotu, którym jest WOS. Przedmiot ten jest kontynuowany w szkołach ponadpodstawowych, by wciąż rozwijać świadomość społeczną.
Niestety, nie zawsze rzeczywistość łączy się z teorią. Wielokrotnie można zauważyć, że postawa obywatelska w szkole jest realizowana poprzez sztampowe obchody świąt narodowych, nieatrakcyjne apele czy po prostu niedostosowane do współczesnego dziecka ćwiczenia i zadania. Dlatego też wielu uczniów, np. liceum, aby rozwiązać zadanie z WOS-u, wybiera portale edukacyjne, które oferują odpowiedzi do wszelkich zadań, które zostały umieszczone w książce. Serwis taki, jak ten: https://www.zadania.pl/wos/ksiazka-101/strona-23/zadanie-32334 to rzetelne źródło wiedzy potrzebnej do nauki tego przedmiotu, ale nawet najlepsze opracowanie i teoria nie zastąpią realnego działania.
Dlatego tak ważne jest, by nauka postaw obywatelskich była nowoczesna, oparta na problemach współczesnego świata i przede wszystkim praktyczna. Na szczęście coraz więcej pedagogów rezygnuje z opasłych materiałów edukacyjnych na rzecz realnych zadań, projektów włączających, które nie uczą na podstawie teorii, ale poprzez działanie. Dobrym pomysłem jest współpraca z ośrodkami obywatelskimi, instytucjami rządowymi i samorządowymi, gdzie uczniowie poznają obywatelskość od podszewki.
Dom to miejsce krzewienia postaw obywatelskich
Jest takie przysłowie „Czym skorupka na młodość nasiąknie, tym na starość trąci”. W tym ludowym porzekadle jest wiele mądrości. To odpowiedni przykład, płynący z góry jest najlepszym nauczycielem. Każdy rodzic, który chce wychować dziecko, które zna swoje prawa i aktywnie uczestniczy w życiu obywatelskim, powinien sam postępować tak na co dzień.
Warto więc pokazywać dziecku, że interesujemy się zarówno środowiskiem lokalnym, jak i sytuacją kraju. Już samo uczestniczenie w wyborach stanowi doskonały przykład postawy obywatelskiej. Mijając zaśmiecony park, podnieśmy papierek lub butelkę i umieśćmy je w koszu – taka żywa ekologii więcej zdziała niż najstaranniej zaplanowany przez grafika plakat edukacyjny.
Zachęcajmy także nasze dzieci, by już od najmłodszych lat chętnie brały udział w dyskusji, wyrażały swoją opinię w atmosferze akceptacji i różnorodności. Podejmujmy z dziećmi trudne tematy, także związane z polityką czy np. niepełnoprawności lub nierówności społecznej. Wbrew pozorom nawet tak trudne dyskusje, jak te związane ze śmiercią, biedą mogą stać się doskonałym początkiem w edukacji młodego człowieka.
Dziecko, które potrafi rozmawiać, jest świadome różnorodności postaw i zna zasady etyki mowy, może w przyszłości wiele zdziałać. Jednak, aby nasze metody wychowawcze nie spełzły na niczym, warto przede wszystkim budować u młodych ludzi pewność siebie. Odwaga jest nie tylko potrzebna, by wyrazić swoją opinię, ale również stanowi źródło determinacji i podejmowania działań obywatelskich.
Oczywiście nie powinniśmy zamykać się na teorię. Wiedza to władza, jednak bez konkretnych działań stanie się jedynie postawą obywatelską na papierze, która nie zmieni naszej rzeczywistości, nie wpłynie na społeczeństwo. Wydaje się więc, że tylko mądre i zharmonizowane działania szkoły i rodziców połączone z instytucjami rządowymi i pozarządowymi, mogą przynieść dobre efekty.