Hydrolizą soli nazywamy reakcję chemiczną, która zachodzi po dysocjacji elektrolitycznej (procesie rozpadu cząsteczek związków chemicznych na kationy i aniony (jony)) soli podczas rozpuszczania w wodzie. Roztwory soli są zasadowe, bardziej lub mniej kwaśne i nie posiadają obojętnego pH.
Biorąc pod uwag teorię Lewisa jony powstałe po procesie dysocjacji są kwasami – kationy albo zasadami – aniony i mogą reagować z wodą, jak kwasy i zasady wg teorii Arrheniusa. W takim znaczeniu, taka reakcja to hydroliza elektrolityczna soli, przebiega ona bardzo podobnie jak reakcje innych elektrolitów (słabych), wg. prawa rozcieńczeń Ostwalda.
Hydroliza nie zachodzi wówczas gdy sole są nierozpuszczalne w wodzie oraz w przypadkach soli mocnej zasady i mocnego kwasu.
Hydroliza soli – przykłady
Poniższe przykłady zobrazują wszystkie możliwości reakcji hydrolizy:
W reakcji soli słabej zasady oraz mocnego kwasu (NH4Cl):
NH4++Cl–+H2ONH3·H2O+H++Cl–
jony chlorkowe nie biorą w niej udziału, a powstałe jony wodorowe powodują nadanie roztworowi soli odczynu kwaśnego:
NH4++ H2ONH3·H2O+H+
w tym przypadku jest to hydroliza kationowa.
W reakcji soli mocnej zasady oraz słabego kwasu (FK):
K++F–+H2OK++OH–+HF
jony potasowe nie biorą w niej udziału, a powstałe jony wodorotlenkowe powodują nadanie roztworowi soli odczynu zasadowego:
F–+H2OHF+OH–
w tym przypadku jest to hydroliza anionowa.
Z reakcji soli słabej zasady oraz słabego kwasu (CH3COONH4):
CH3COO– + NH4+ + H2O CH3COOH + NH3·H2O
hydrolizie ulegają kation i anion, a produktami tej reakcji są słaba zasada oraz słaby kwas. Reakcja ta nosi nazwę hydrolizy kationowo-anionowej.
W reakcji soli mocnego kwasu oraz mocnej zasady (NaCl):
Na+ + Cl– + H2O Na+ + OH– + H+ + Cl–
jak uprościmy po obydwu stronach równania identyczne jony, które w reakcji nie biorą udziału, otrzymamy:
H2OH++OH–
(dysocjacja wody). Roztwór obojętny, reakcja hydrolizy w tym przypadku nie zachodzi (brak jonów soli, oraz ta sama ilość jonów oraz wodorotlenkowych).